Podstawowe narzędzia pracy nowoczesnego geodety

Praca geodety jest odpowiedzialnym i wymagającym zajęciem – od wykonanych przez niego pomiarów uzależniona jest bowiem treść map oraz warunki zabudowy. Konieczność przeprowadzania coraz bardziej precyzyjnych, rzetelnych i kompleksowych pomiarów w terenie oraz na placach budowy, prowadzi do pojawiania się na rynku zaawansowanych przyrządów geodezyjnych. W tym artykule wyjaśnimy, jakimi narzędziami posługuje się nowoczesny geodeta podczas pracy.

Tachimetr – precyzyjne pomiary odległości i kątów

Tachimetr to uniwersalny optyczny instrument pomiarowy przeznaczony do pomiarów kątów pionowych i poziomych oraz odległości. Dzięki niemu geodeta z powodzeniem mierzy położenie punktów terenowych podczas mapowania terenu w celu sporządzania map. Tachimetr jest najdokładniejszym narzędziem stosowanym w geodezji. Jest on połączeniem dwóch urządzeń pomiarowych: dalmierza, mierzącego odległości i teodolitu, dokonującego pomiaru kątów.

Współcześnie do najnowocześniejszych tachimetrów należą urządzenia elektroniczne, zapewniające najbardziej precyzyjne pomiary. Tachimetry dzieli się ze względu na zasięg dalmierza, dokładność pomiaru kątów, a także obecność lustra. Standardowe tachimetry służą podstawowym pomiarom inwentaryzacyjnym, ich dokładność mieści się w granicach 5-7 sekund. Urządzenia bardziej zaawansowane, 2-3 sekundowe przeznaczone są do prac inżynieryjnych, zaś wersje 1-sekundowe służą ponadto również pomiarom przemysłowym.

W celu wykonania pomiaru odległości, tachimetr musi być skierowany na dany obiekt – w przypadku narzędzia wyposażonego w lustro, obiektem tym jest pryzmat umieszczony na specjalnej tyczce. W przypadku zaś urządzeń bezlustrowych, przedmiotem odniesienia może być na przykład ściana budynku.

Zasada działania zarówno tachimetru lustrowego, jak i bezlustrowego, jest taka sama. Przez dalmierz wysyłana jest w stronę pryzmatu (lub innego obiektu, np. wspomnianej ściany) zmodulowana fala świetlna. Następnie, po odbiciu się od powierzchni pryzmatu, powraca ona do tachimetru, w którym zostaje przechwycona przez odbiornik. Specjalistyczne oprogramowanie wykorzystywane przez najnowocześniejsze tachimetry, na podstawie czasu wysyłania i odbioru fali, są w stanie szybko i z dużą dokładnością dokonać pomiarów odległości od obiektu.

Ze względu na fakt, iż w przypadku urządzenia bezlustrowego nie ma potrzeby korzystać z pryzmatu i ustawiać go w danym miejscu, pomiarów na odległościach sięgających ok. 300 metrów, może dokonywać jedna osoba.

Geodezyjny odbiornik GPS

Jak wyjaśnia mgr inż. Jarosław Ciszelski z Pracowni Geodezyjnej Geonet w Gdyni: 

To elektroniczne urządzenie jest pomocne podczas wyznaczania położenia współrzędnych obiektów ruchomych oraz punktów nieruchomych. Odbiornik GPS znacznie skraca czas pracy w terenie i ułatwia opracowanie wyników.

Co ważne, pomiary przy pomocy geodezyjnego odbiornika GPS mogą być prowadzone bez względu na panujące warunki atmosferyczne, nie zaburzają one bowiem jego działania. Geodeci chętnie korzystają z pomocy odbiornika GPS ze względu na wysoką dokładność i automatyzację pomiarów oraz możliwość dalszego opracowania wyników.

Niwelator – pomiary różnic wysokości w terenie

Dzięki temu urządzeniu geodezyjnemu możliwe jest wykonanie pomiaru różnicy wysokości pomiędzy punktami w terenie – sprawdza się więc idealnie podczas tworzenia mapy terenu. Niwelator znacznie przyspiesza i ułatwia prace geodezyjne. Urządzenie montowane jest do trójnożnego statywu (lekkiego, wykonanego zwykle z aluminium) za pomocą specjalnej śruby z gwintem. Przed rozpoczęciem pomiarów z użyciem niwelatora, niezbędne jest jego wypoziomowanie. Na rynku dostępne są niwelatory optyczne i laserowe. Zasada działania tego pierwszego polega na przeniesienia poziomu z miejsca, w którym stoi urządzenie, do punktu, w którym ustawiona jest tak zwana łata niwelacyjna (niezbędna do pracy niwelatora). Do wykonania pomiarów za pomocą niwelatora optycznego potrzebne są więc dwie osoby – jedna z nich obsługuje niwelator, druga zaś trzyma łatę.

Urządzeniem bardziej zaawansowanym i nowocześniejszym, a więc i znacznie szybciej wykonującym pomiary, jest niwelator laserowy.  Narzędzie emituje wiązkę promieni w postaci cienkiej czerwonej linii. Umożliwia on szybkie i precyzyjne wyznaczanie pionu i poziomu. Co ważne, do jego obsługi wystarczy jedna osoba. Niwelator laserowy, podobnie, jak ten optyczny, składa się z trójnożnego statywu, łaty niwelacyjnej oraz, w przypadku urządzenia laserowego – z czujnika światła laserowego. Tego rodzaju niwelator posiada głowicę mogącą obracać się w promieniu 360°. W nowocześniejszych niwelatorach laserowych występuje laser krzyżowy, emitujący kilka wiązek promieni.

Podręczne przyrządy stosowane w geodezji

Wśród mniejszych urządzeń, ułatwiających pracę geodetom, wymienić należy szczelinomierze pozwalające na mierzenie wielkości szczelin oraz luzów, których dokładność sięga nawet 0,1 mm. Ponadto geodeci chętnie sięgają również po wykrywacze instalacji, umożliwiające szybkie i skuteczne mapowanie instalacji elektrycznych czy hydraulicznych, znajdujących się w ścianach, sufitach czy pod podłogą. Najnowocześniejsze wykrywacze są w stanie zlokalizować instalacje umieszczone nawet do ok. 3 metrów w głąb.