Jakie są skutki prawne separacji?

Zdecydowaną większość małżeństw przynajmniej raz przechodzi poważny kryzys. Nie zawsze jednak udaje się z niego wyjść i pary stają przed decyzją, czy zdecydować się na rozwód, czy na separację. Między tymi instytucjami są zasadnicze różnice prawne, które warto poznać, gdy nie sposób podjąć decyzji odnośnie dalszego, wspólnego życia. W tym artykule przybliżamy warunki uzyskania separacji oraz jej konsekwencje prawne.

Jakie przesłanki muszą zaistnieć, aby sąd orzekł separację?

Aby sąd mógł orzec rozwód, między małżonkami musi nastąpić trwały i zupełny rozkład pożycia, w tym powinna ustać więź duchowa, fizyczna oraz gospodarcza. W odróżnieniu od rozwodu, w separacji rozkład pożycia nie jest trwały – wystarczy, że jest zupełny. Oznacza to, że małżonkowie, choć w praktyce żyją osobno, nie wykluczają definitywnie powrotu do wspólnego pożycia. Ponadto separacja, w przeciwieństwie do rozwodu, jest odwracalnym procesem i sąd może ją znieść wraz ze wszystkimi skutkami prawnymi.

Ważne jest także, jak zaznacza rozmówca z Kancelarii Adwokackiej Adwokat dr Mikołaj Budzikowski w Warszawie, że o separację może wnieść małżonek, który ponosi wyłączną winę za rozkład pożycia. Są jednak sytuacje, gdy sąd, mimo zupełnego rozkładu pożycia, nie orzeknie o separacji małżonków. Mowa o przypadku określonym w art. 61 § 2 k.r.o., gdy na skutek separacji miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków bądź byłaby ona sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Konsekwencje prawne separacji

Przede wszystkim separacja nie znosi, lecz uchyla wspólnotę małżeńską i nie można zawrzeć nowego formalnego związku. Nie znosi także węzła małżeńskiego. To oznacza, że małżonkowie zwolnieni są z praw i obowiązków wynikających z zawarcia związku, jednakże nadal zobowiązani są do wzajemnej pomocy, tak materialnej, jak i emocjonalnej. Niemożliwy jest także powrót do nazwiska noszonego jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego.

Pozostałe procedury związane z separacją regulowane są w taki sam sposób, jak procedury rozwodowe. Sąd ma za zadanie ustalić, które z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia lub tego zaniechać za obopólną zgodą małżonków. Konieczne jest także rozstrzygnięcie opieki nad małoletnim dzieckiem, jeśli małżeństwo je posiada, ustalenie kontaktów z dziećmi czy orzeczenie o obowiązku alimentacyjnym. Natomiast wspólnota majątkowa ustaje, a dziedziczenie ustawowe ustaje. Podział majątku między małżonkami pozostającymi w separacji odbywa się na takich samych zasadach, jak ma to miejsce w przypadku rozwodu.