Jak sprawdzić funkcjonalność rozrusznika w pojeździe TIR?

Utrzymany w dobrym stanie technicznym samochód musi gwarantować możliwość sprawnego odpalania silnika w każdych okolicznościach, zwłaszcza jeśli pojazd jest wykorzystywany w firmie przewozowej. W takim przypadku przestój może oznaczać konieczność płacenia wysokich kar za opóźnienie, a także skutkować utratą zaufania klientów. Jednym z elementów, który warto dokładnie sprawdzić przy pierwszych problemach z zapłonem, jest rozrusznik.

Jaką rolę odgrywa rozrusznik?

Uruchomienie silnika w ciągniku siodłowym wymaga sprawnego rozrusznika, który będzie w stanie wprawić w ruch wszystkie mechanizmy jednostki napędowej, pokonując jednocześnie opór zgęstniałego oleju silnikowego. Problemy z uruchamianiem aut ciężarowych zdarzają się zwłaszcza w niskich temperaturach, gdy do tych czynników dochodzi jeszcze spadek efektywnego napięcia dostarczanego przez akumulator z powodu obniżenia jego pojemności oraz zmiany wywołane kurczeniem się metalu i ograniczeniem wszelkich luzów występujących między elementami ruchomymi. Ponieważ rozrusznik współpracuje ściśle z akumulatorem pojazdu, źródłem kłopotów występujących podczas prób rozruchu może być zarówno stan baterii i przewodów, jak i usterka lub zużycie się rozrusznika. Sprawdzenie, który z tych elementów zawiódł, pozwala na szybką wymianę lub naprawę – zauważa przedstawiciel firmy Star-Hurt, specjalizującej się w sprzedaży części do samochodów ciężarowych.

Rozrusznik to urządzenie, które jest w istocie małym silnikiem elektrycznym służącym do obrócenia wału korbowego, a także poruszenia tłoków. Z uwagi na sporą masę i dużą bezwładność tych elementów rozrusznik samochodu ciężarowego musi mieć dość dużą moc. Zasada jego pracy jest prosta – silnik elektryczny rozrusznika pobierając prąd z akumulatora, obraca niewielkim kołem zębatym, które za pomocą bendiksu, czyli mechanizmu sprzęgającego, jest dosuwane do koła zębatego będącego jednocześnie kołem zamachowym silnika pojazdu. Szybkie obroty niewielkiego koła zębatego są w ten sposób zamieniane na znacznie wolniejszą, lecz generującą bardzo wysoki moment obrotowy rotację wału napędowego. Ponieważ równolegle do obrotów silnika przepływ prądu uruchamia wtryski paliwa i świece żarowe wraz z wszystkimi podzespołami odpowiadającymi za ich pracę możliwy jest zapłon mieszanki paliwowo-powietrznej i rozpoczęcie normalnego funkcjonowania jednostki napędowej. Po tym, jak silnik zaskoczy, w rozruszniku zaczyna działać jednokierunkowe sprzęgło rozłączające oba podzespoły, a bendiks cofa zębatkę.

Co można zrobić, by potwierdzić, że kłopoty z rozruchem są spowodowane przez rozrusznik?

Przyczyn awarii rozrusznika może być wiele, a jego demontaż jest kłopotliwy. Najprostszym rozwiązaniem będzie więc sprawdzenie jego działania, gdy jest on wciąż zamontowany w aucie. Będzie to konieczne, jeśli akumulator okazuje się naładowany, a przewody nie wykazują żadnych oznak uszkodzenia. Jeżeli więc po przekręceniu kluczyka rozrusznik nie reaguje, dobrym pomysłem może być przyłożenie napięcia ze sprawdzonego źródła wprost do zacisków, do których doprowadzane jest zasilanie urządzenia. W każdym profesjonalnym warsztacie zajmującym się naprawą ciężarówek znajduje się zwykle specjalne urządzenie rozruchowe, które może być wykorzystane w tym celu. Jeśli nie spowoduje to żadnej reakcji, wówczas nie obejdzie się bez regeneracji lub wymiany rozrusznika na nowy, o ile uszkodzenia będą zbyt poważne i drogie w naprawie.

Powodów kłopotów tego rodzaju może być wiele. Ważne będzie to czy mechanizm elektromagnetyczny zazębiający rozrusznik działa poprawnie, czy też nie, ponieważ przyczyną usterki może być uszkodzenie samego włącznika lub jego styków. W rozruszniku mogły zużyć się szczotki, prawdopodobną przyczyną okazać się może zakleszczenie szczotek albo popsute sprężyny. Wśród potencjalnych przyczyn awarii będzie też zanieczyszczenie komutatora, jego nadpalenie lub wyeksploatowanie. Dojść może do przerwania uzwojenia wirnika albo stojana. Trzeba jednak pamiętać, że problemy z rozruchem mogą się przydarzać już wcześniej, zanim rozrusznik przestanie ostatecznie działać. Zaniepokojenie powinny budzić wszelkiego rodzaju stuki i hałasy lub zbyt powolne działanie. O awarii będzie też świadczyło to, że rozrusznik wprawdzie zaczyna się obracać, jednak nie ma to przełożenia na rozruch silnika, co może sugerować problemy z bendiksem albo zębatką np. w postaci zużycia jej uzębienia. Kłopoty z rozrusznikiem wynikają też w wielu przypadkach z uszkodzeń łożysk albo tulei.

Choć rozruszniki w samochodach ciężarowych są z reguły znacznie bardziej wytrzymałe niż w autach osobowych, mimo tego, że muszą radzić sobie ze znacznie większymi obciążeniami, to także one ulegają zużyciu i awariom. Stanem rozrusznika warto się zainteresować już przy przebiegu rzędu 500 tysięcy kilometrów, a przebiegi, przy których można spodziewać się spadku sprawności i potencjalnej wymiany, to zwykle około 800 tysięcy kilometrów. Jeśli pojawiają się pierwsze symptomy zużycia, warto szybko zgłosić się do serwisu, ponieważ problemy z uruchomieniem ciężarówki w trasie spowodują znaczne opóźnienia i będą się wiązały ze zdecydowanie wyższym kosztem niż zakup nowego podzespołu albo jego kompleksowa regeneracja.