Czy na pełnoletnie dziecko należy płacić alimenty?

Bycie rodzicem wiąże się ze sprawowaniem nad dzieckiem władzy rodzicielskiej, ale także z obowiązkami dotyczącymi dostarczania środków materialnych niezbędnych do utrzymania dziecka. W sytuacji, gdy rodzic nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań opiekun dziecka lub ono samo może wystąpić o zasądzenie alimentów. W takim przypadku wstrzymywanie przekazywania odpowiednich kwot może spowodować interwencję komornika. Alimenty mogą być jednak uchylone.

Jakie są zasady przyznawania alimentów na dziecko?

Relacje między rodzicem a dzieckiem mają zawsze charakter szczególny, zarówno ze względu na związki emocjonalne łączące te dwie osoby, jak i wzajemne obowiązki określone w przepisach. Każdy rodzic musi troszczyć się o potrzeby materialne swojego dziecka, a także powinien brać aktywny udział w jego wychowaniu. Konieczne będzie więc zapewnianie niezbędnych środków, z których można pokryć wydatki na utrzymanie dziecka oraz jego odpowiedni rozwój fizyczny, intelektualny i duchowy, a także na leczenie. Pokrywanie kosztów związanych z wychowaniem odbywa się zwykle na tradycyjnie przyjętych zasadach, gdy rodzice dziecka pozostają w związku małżeńskim lub prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Sytuacja jest jednak na ogół inna, jeżeli stosunki między nimi nie układają się najlepiej. W takich przypadkach rodzic, z którym na stałe przebywa dziecko, wnosi pozew o przyznanie alimentów – zauważa przedstawiciel Kancelarii Radców Prawnych Arendarski & Stejblis, zajmującej się m.in. sprawami z zakresu prawa rodzinnego.

Alimenty mogą być zasądzone również wówczas, gdy rodzice zamieszkują razem, jednak jedno z nich nie przekazuje środków na utrzymanie dziecka. O alimenty może też wystąpić samo dziecko, jeśli uzyskało już pełnoletniość albo jego przedstawiciel. Ustalenie alimentów w obu przypadkach niekoniecznie musi nastąpić na mocy orzeczenia sądowego. Często rodzice decydują się na polubowne załatwienie sprawy i negocjują ich wysokość, po czym zawierają umowę notarialną z oświadczeniem o dobrowolnym poddaniu się egzekucji rodzica zobowiązanego, co daje takie same możliwości dochodzenia należnych sum jak wyrok sądowy. Jest to opcja, z którą wiążą się też inne zasady ustalania kwoty zobowiązania. Warto pamiętać, że w przypadku sprawy sądowej o tym, jaka będzie wysokość alimentów, decyduje skład orzekający. Choć może się on przychylić do wniosków stron w tej sprawie, to ma też pełne prawo, by ustalić samodzielnie jak duże będą alimenty. Warszawa lub inne duże miasto będące miejscem zamieszkania dziecka mogą w dużym stopniu wpływać na wielkość zasądzonej kwoty z uwagi na wyższe koszty utrzymania. Ważne będzie jednak również wykazanie ponoszonych przez opiekuna wydatków, czy fakty związane z uzdolnieniami i zainteresowaniami dziecka np. uczestnictwo w zajęciach sportowych albo zakupy instrumentów muzycznych lub pomocy naukowych. Jednak nawet podczas rozprawy strony mogą zawrzeć ugodę przed sądem.

Wysokość alimentów jest określana przez skład orzekający tak, by pokrywały one udział zobowiązywanego rodzica w kosztach utrzymania dziecka. Pod uwagę są tu brane potrzeby dziecka wynikające z jego wieku, sytuacji zdrowotnej, a także realnych wydatków ponoszonych przez sprawującego opiekę rodzica. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dziecko ma prawo do życia na takim samym poziomie jak jego rodzice, sąd bierze więc pod uwagę również ich możliwości zarobkowania czy posiadany majątek i ogólną sytuację materialną. Znaczenie ma także sytuacja rodzica opiekującego się dzieckiem i poziom jego dochodów oraz to, jak dalece jest on w stanie poświęcać się pracy zawodowej np. wówczas, gdy dziecko wymaga dodatkowej pielęgnacji czy rehabilitacji z uwagi na swój stan zdrowia.

Jak długo trwa obowiązek alimentacyjny?

Rodzic, który jest zobowiązany do płacenia alimentów na podstawie wyroku sądowego, musi to robić do momentu, gdy sąd nie zmieni wydanego orzeczenia. W przypadku, gdy rodzic przekazujący alimenty uzna, że przekraczają one jego możliwości, może wystąpić z wnioskiem o ich zmniejszenie. To samo prawo ma również osoba, która opiekuje się dzieckiem albo samo dziecko, jednak w tym przypadku w grę wchodzi najczęściej pozew wnoszący o ich zwiększenie. Warto pamiętać, że uchylanie się od płacenia alimentów daje możliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego i dochodzenia zapłaty długu alimentacyjnego z pomocą komornika sądowego.

Alimenty są zobowiązaniem bezterminowym w tym sensie, że nie istnieje określona data, której orzeczenie o ich zasądzeniu przestaje obowiązywać. Sąd na wniosek zobowiązanego może je jednak w niektórych okolicznościach uchylić. Będzie tak wówczas, gdy dziecko wejdzie w posiadanie znacznego majątku np. w drodze dziedziczenia lub darowizny. Zobowiązany może się uwolnić od obowiązku przekazywania alimentów także wówczas, gdy dziecko osiągnie zdolność do samodzielnego utrzymywania się. Zwykle wiąże się to z uzyskaniem pełnoletniości i podjęciem pracy, jednak może to nastąpić również już po ukończeniu 15 lat, a także przeciągnąć się aż do okresu wczesnej dorosłości. Co do zasady, jeśli dziecko nie zarobkuje, rodzic ma obowiązek płacenia alimentów, poza sytuacją, w której będzie się ono uporczywie uchylało od podjęcia pracy, mimo tego, że ma takie możliwości. Trzeba podkreślić, że z pozwem o przyznanie alimentów może wystąpić również pełnoletnie dziecko, jeśli obowiązek ten nie istniał wcześniej.

Warto wspomnieć, że obowiązek alimentacyjny nie ma związku z wiekiem dziecka, ponieważ może o nie wystąpić także dziecko pełnoletnie, które popadło w niedostatek, w związku z czym nie może zaspokajać swoich elementarnych potrzeb materialnych. W grę wchodzi tu brak lub posiadanie środków w niewystarczającej wysokości, by kupić żywność, opłacić mieszkanie, media czy w razie choroby kupić leki. Składając pozew, dziecko musi jednak udowodnić przed sądem, że spełnia kryteria bycia w sytuacji niedostatku. Nie można zapominać, że obowiązek alimentacyjny w sytuacji niedostatku ma charakter wzajemny. Z takim pozwem może wobec dziecka wystąpić również rodzic, jeżeli znajdzie się w analogicznej sytuacji.