Charakterystyka wozów paszowych

Nowoczesny sprzęt pozwalający na automatyzację wielu wykonywanych w gospodarstwie prac jest dostępny nie tylko przy uprawie, ale również w hodowli. Znakomitym przykładem urządzeń zmniejszających koszty wykonywanych robót i wpływających na wysokość uzyskiwanych wyników są wozy paszowe. Dają one możliwość przygotowywania dawek paszy, optymalizujących i przyspieszających żywienie całego stada, niezależnie od wybranego systemu karmienia.

Wozy paszowe niezbędne w nowoczesnym żywieniu bydła

Nowoczesne sposoby żywienia bydła pomagają w uzyskiwaniu wysokich przyrostów masy i przyczyniają się do dużej mleczności. Korzystanie z efektów, jakie daje podawanie paszy w systemie TMR lub PMR wymaga jednak stosowania nie tylko właściwie zestawionych składników, ale również używania sprzętu, który pozwala na szybkie i efektywne przygotowanie mieszanek oraz ich łatwe podawanie. Urządzeniami, które będą niezbędne w każdej hodowli, są odpowiednio dobrane do wielkości utrzymywanego stada wozy paszowe. W ofercie najlepszych producentów, np. belgijskiej firmy Trioliet znajdują się paszowozy ciągnione, o różnej konstrukcji i wielkości, a także urządzenia samojezdne oraz automatyczne systemy podawania paszy – wyjaśnia przedstawiciel firmy Agromix, specjalizującej się w sprzedaży nowoczesnych maszyn rolniczych.

Zestawienie właściwej dawki paszowej jest jednym z kluczowych elementów w żywieniu przeżuwaczy. Podawana karma powinna być tak skomponowana, by proporcje pasz objętościowych i treściwych były dobrze zbilansowane oraz odpowiadały potrzebom zwierząt ze względu na wiek czy stan fizjologiczny. Ważne jest nie tylko dobre wybranie i odmierzenie składników, ale także ich prawidłowe rozdrobnienie i wymieszanie. Ze względu na różnorodność łączonych materiałów od słomy aż po różne rodzaje kiszonek używany wóz paszowy musi być wyposażony w wydajny i precyzyjny zespół tnący oraz szybkie i sprawne mieszadła.

Paszowozy sprawdzają się zarówno przy przygotowywaniu paszy wykorzystywanej w systemie TMR (Total Mixed Ration, czyli całkowicie wymieszanej dawki), jak i w jego odmianie, czyli PMR (Portion Mixed Ration lub Partly Mixed Ration, zwanym także Semi Mixed Ration – co oznacza częściowo wymieszaną dawkę). W przypadku paszy TMR dawkę pokarmową komponuje się ze składników objętościowych i treściwych, które muszą być na tyle dobrze wymieszane, by zwierzęta nie mogły wybierać jedynie pasz bardziej smakowitych, co często prowadzi do poważnych zaburzeń trawienia. Dobry paszowóz gwarantuje też możliwość wzbogacania TMR-u o pociętą na kawałki o właściwej długości słomę. Żywienie TMR sprawdza się znakomicie w stadach o podobnej strukturze lub takich, gdzie można wydzielić grupy o zbliżonych wymaganiach żywieniowych.

W hodowlach, gdzie potrzeby żywieniowe zwierząt są bardziej zróżnicowane, lepszym rozwiązaniem jest zwykle pasza podawana w systemie PMR. W takim przypadku dla całego stada sporządzana jest mieszanka o uśrednionej wartości żywieniowej, natomiast te zwierzęta, które wymagają wzbogacenia diety, mogą otrzymywać dawki dodatkowe.

Rodzaje i zastosowania wozów paszowych

Podstawowymi zadaniami paszowozów jest dokładne rozdrobnienie odmierzonych i pobranych dawek poszczególnych składników, np. sianokiszonki, kiszonki z kukurydzy albo roślin motylkowatych, roślin okopowych czy słomy oraz ich precyzyjne wymieszanie. Wóz paszowy jest jednocześnie odpowiedzialny za podanie mieszanki na stół paszowy. Proces przygotowania paszy rozpoczyna się od jej pobrania. W przypadku przechowywania kiszonek w silosach oraz dużych hodowli najlepsze jest w tej sytuacji korzystanie z urządzeń wyposażonych w specjalne wycinaki do pobierania odpowiedniej dawki w postaci kostek albo frezy do zbierania warstwy zewnętrznej ze stosu. Pozwala to na uniknięcie samozgrzewania się wywoływanego przez wtórną fermentację, która może się pojawić, gdy do wnętrza kiszonki zacznie się dostawać duża ilość powietrza. Ma to miejsce zwykle wtedy, gdy powierzchnia pryzmy zostaje przy pobieraniu naruszona i rozluźniona.

W gospodarstwach prowadzących produkcję na mniejszą skalę oraz takich, gdzie kiszonki są przygotowywane w formie balotów, materiał musi być ładowany do wnętrza wozu paszowego przy pomocy dodatkowego sprzętu, np. ładowarki teleskopowej.

Po załadowaniu odważonych składników paszy wóz przystępuje do jej rozdrabniania i mieszania. Tradycyjnie stosowanym rozwiązaniem jest umieszczanie ślimaków mieszających w pozycji pionowej, co pozwala na dokładne i stosunkowo szybkie cięcie i mieszanie. W zależności od oczekiwanej wydajności wozy paszowe są oferowane w wersjach z różną liczbą mieszadeł, zwykle od 1 w najmniejszych konstrukcjach do 3 w największych. Ilość ślimaków jest skorelowana z pojemnością zbiornika wozu, która waha się najczęściej od 5 w urządzeniach jednoślimakowych do nawet ponad 50 m3 w trójślimakowych.

Przygotowana dawka może być podawana na stół paszowy dzięki podajnikowi łańcuchowemu lub taśmowemu i rozprowadzana wysypem, który bywa umieszczany z boku, z przodu lub z tyłu urządzenia.

Wozy paszowe są produkowane w różnych wersjach transportowych. Większość urządzeń to konstrukcje ciągnione, które są napędzane przez WOM ciągnika. W zależności od pojemności paszowozy występują jako jednoosiowe, na podwoziu typu tandem, a największe również tridem. W przypadku większych gospodarstw rozwiązaniem może być również wóz paszowy samojezdny. Takie rozwiązanie pozwala na uniknięcie angażowania ciągnika do przygotowywania i rozdawania paszy.

Wozy paszowe mogą być wyposażane w rozwiązania, które zwiększają ich użyteczność, dodając nowe funkcje. Jedną z nich może być górny wysyp wyposażony w dmuchawę, który pozwala na rozprowadzanie pociętej słomy, co bywa przydatne zarówno  przy uzupełnianiu płytkiej, jak i głębokiej ściółki.