Badania profilaktyczne pracowników w świetle przepisów

Pracownik może zostać dopuszczony do pracy przez pracodawcę tylko w sytuacji, gdy przedłoży aktualne orzeczenie lekarskie, którego treść jasno stwierdza brak przeciwwskazań do zatrudnienia osoby na danym stanowisku. Co ważne – badania te nie są wykonywane jednorazowo – muszą być regularnie powtarzane, zgodnie z zaleceniami lekarza medycyny pracy. Poznaj rodzaje badań profilaktycznych i sprawdź, co warto o nich wiedzieć.

Rodzaje badań profilaktycznych

Przeprowadzenie badań profilaktycznych ma na celu ustalenie zdolności pracownika do wykonywania określonych obowiązków pod kątem zdrowia. Każdy pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi profilaktyczną opiekę lekarską. W skład wykonywanych badań profilaktycznych pracowników wchodzą:

• wstępne – wykonywane przed rozpoczęciem okresu zatrudnienia,
• okresowe – przeprowadzane w określonych przez lekarza medycyny pracy terminach,
• kontrolne – konieczne do wykonania przed dopuszczeniem pracownika do pracy w sytuacji, gdy przebywał on na zwolnieniu lekarskim powyżej 30 dni,
• końcowe – są one wykonywane u pracowników pracujących w warunkach narażenia na działanie szkodliwych substancji i czynników po zaprzestaniu pracy w wyniku zmiany zakresu obowiązków bądź rozwiązania stosunku pracy.

Kiedy powinny być wykonywane badania lekarskie?

Wszystkie badania okresowe powinny być przeprowadzane w godzinach pracy. Wyjątek stanowią sytuacje, gdy nie jest to możliwe z powodu wykonywania pracy w porze nocnej, w soboty, niedziele lub święta, tj. w momencie, w którym gabinet medycyny pracy jest nieczynny. Pracodawcy powinni pamiętać, że zlecenie wykonania badań w czasie wolnym od pracy, w sytuacji, gdy jest możliwe ich wykonanie w jej godzinach, jest naruszeniem przepisów prawa, w tym norm związanych z długością nieprzerwanego odpoczynku dobowego i tygodniowego. Nieprawidłowe jest także zobowiązanie pracownika do odpracowania czasu poświęconego na wykonanie wspomnianych badań.

Na jakiej podstawie są wykonywane badania?

W przepisach jasno nie określono podmiotu zobowiązanego do wystawienia skierowania na badania. Wskazują one jedynie, że badania profilaktyczne są wykonywane na podstawie skierowania wystawionego przez pracodawcę. Najczęściej dokument ten jest przygotowany w dziale kadrowym – z całą pewnością nie jest to obowiązek specjalisty od BHP. Pracodawca, jak i pracownik powinni również wiedzieć, że w przepisach nie został określony okres ważności skierowania.

Pomimo braku wskazania ważności dokumentu i terminu wykonania badań, warto wykonać je jak najwcześniej. Specjalista z Gabinetu Medycyny Pracy i Orzecznictwa Lekarskiego Jerzy Kaczmarek wyjaśnia: należy pamiętać, że bez ważnego orzeczenia pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy. Dlatego zdarzają się sytuacje, w których pracodawca wypowiada stosunek pracy pracownikowi z jego winy, jako powód wskazując naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.